Diamanthoofdstad Antwerpen dreigt zijn status te verliezen aan Dubai

Antwerpse status als diamanthoofdstad in gevaar

Bron Financieel Dagblad | Door Rutger Overstegen & Evi Timp

In de Antwerpse Diamantwijk, ooit het bruisende epicentrum van de mondiale diamanthandel, lopen de spanningen op. Strenge sancties op Russische diamanten en toenemende concurrentie vanuit Dubai bedreigen de eeuwenoude status van de stad als ’s werelds diamanthoofdstad.

Een verbod op Russische diamanten en een dalende vraag brengen de diamantsector in crisis.

• Antwerpen dreigt zijn positie te verliezen aan Dubai, waar geen Russische beperkingen gelden.
• Experts waarschuwen dat Afrikaanse landen mogelijk het meest zullen lijden.

In de Antwerpse Diamantwijk wordt geen Russisch meer gesproken, en de kantoren van de Russische diamantproducent Alrosa zijn al lange tijd gesloten. De sfeer in deze handelshub is gespannen. Sinds het begin van het jaar zijn Russische diamanten verboden in de stad, en op 1 september werden de sancties verder aangescherpt.

De sector kampt ook met een dalende vraag vanuit China en de Verenigde Staten, wat de situatie verder verslechtert. Antwerpen dreigt zijn status als diamanthub te verliezen aan Dubai, waar geen sancties tegen Rusland gelden. “De sector zit in een crisis,” zegt een expert.

Een stad in transitie
Op vijf minuten lopen van het Centraal Station ligt de Hoveniersstraat, die dit jaar voor €1,7 miljoen werd gerenoveerd om de buurt “wat meer glans te geven,” aldus een stadsfunctionaris tegen VRT. Toch oogt de straat weinig uitnodigend, met politiecontroles en zwaar beveiligde kantoorpanden.

In het hart van de Hoveniersstraat staat een synagoge naast een filiaal van de State Bank of India. Aan de overkant bevindt zich het hoofdkantoor van het Antwerp World Diamond Centre (AWDC), een koepelorganisatie die 1.600 bedrijven vertegenwoordigt, waaronder handelaren, slijpers en diamantlabs.

“Wij willen het mysterie rond de diamantsector wegnemen, daarom praten we nu meer met journalisten dan vroeger,” zegt Ine Tassignon, hoofd communicatie van AWDC. Ze heeft het druk, vooral sinds 1 september, toen de handel in Russische diamanten boven 0,5 karaat werd verboden—een verlaging van de eerdere drempel van 1 karaat. Ondanks het officiële verbod valt 40% van de Russische diamantproductie nog steeds buiten de sancties van de G7 door deze nieuwe grens.

Glanzende staatsinkomsten
Ongeveer 85% van alle ruwe diamanten in de wereld passeert via Antwerpen, waarvan 30-35% afkomstig is uit Rusland, de grootste producent ter wereld. Volgens het Belgische Ministerie van Buitenlandse Zaken gaat een aanzienlijk deel van de opbrengsten uit de diamanthandel naar de Russische staatskas, waarmee de oorlog in Oekraïne wordt gefinancierd.

Alrosa, een van ’s werelds grootste diamantbedrijven, staat hierin centraal. Voor twee derde eigendom van de Russische overheid, werd het bedrijf in januari toegevoegd aan de EU-sanctielijst. In de eerste helft van 2024 daalde de winst van Alrosa met 34%, hoewel het onduidelijk is of dit te wijten is aan de sancties of aan de zwakkere vraag vanuit China en de VS. Concurrent De Beers zag zijn omzet in 2023 met 34% dalen en wees op de moeilijke marktomstandigheden.

Sancties en verdeeldheid
De G7 voerde op 1 januari 2024 een importverbod in op Russische diamanten, waarmee Rusland geen diamanten meer direct of indirect naar G7-landen, inclusief de EU, mag exporteren. België verzette zich aanvankelijk tegen deze maatregelen, omdat ze Antwerpen meer schade zouden berokkenen dan Poetin.

Volgens AWDC biedt de Antwerpse diamantindustrie werk aan 6.600 mensen en ondersteunt zij indirect 26.000 banen. Diamantexport vertegenwoordigde in 2022 15% van de totale Belgische export buiten de EU en 5% van de totale export van het land.

Sanctieadvocaat Heleen over de Linden benadrukt de zware klap die de sancties toebrengen aan de Russische oorlogskas—de Russische diamantexport bedroeg $3,7 miljard in 2023—maar twijfelt aan de handhaving. Hoewel het relatief eenvoudig is om personen en bedrijven op de sanctielijst te controleren, is het veel moeilijker om de herkomst van een diamant vast te stellen.

Het overtreden van de sancties brengt zware straffen met zich mee, waaronder lange gevangenisstraffen, bedrijfsontmanteling en inbeslagname van eigendommen. “Je wordt echt kapotgemaakt,” waarschuwt Over de Linden.

Een verdeelde G7
Hoewel het importverbod op Russische diamanten nog geen jaar van kracht is, begint de VS nu al terug te krabbelen. “We proberen een balans te vinden tussen het schaden van Rusland en het uitvoerbaar houden van de sancties,” zei een woordvoerder van het Witte Huis eerder dit jaar tegen Reuters.

Dit legt een belangrijke zwakte bloot, waar ook AWDC zich zorgen over maakt. “Er is niet genoeg eenheid onder de G7-leden,” zegt Tassignon. Niet alle landen voeren de maatregelen even strikt uit als Antwerpen, waar het Diamond Office toeziet op de naleving.

Sinds september mogen handelaren onder strikte voorwaarden “grandfathering” toepassen op Russische diamanten van vóór de oorlog of diamanten met onbekende oorsprong—een beleid waarvoor AWDC sterk heeft gelobbyd. Voor kleinere handelaren is de vereiste papierwerk echter een zware last.

Diplomatieke druk en blockchain-oplossingen
Er wordt gewerkt aan een blockchain-gebaseerd tracering systeem dat de herkomst van diamanten door de hele keten kan volgen. Oorspronkelijk gepland voor lancering in september, is de implementatie uitgesteld tot maart 2025 om bedrijven meer tijd te geven zich voor te bereiden.

Deze systemen staan los van het bestaande Kimberley-proces, dat bedoeld is om bloeddiamanten van de markt te weren. Ondanks tekortkomingen verenigt het Kimberley-proces 85 landen om problemen in de sector aan te pakken.

Filip Reyniers, directeur van het onderzoeksinstituut IPIS, waarschuwt dat het westerse verbod op Russische diamanten het risico met zich meebrengt van een nieuw “diamantenblok” tussen Afrikaanse landen, Rusland en China tegen het Westen. “De sector bevindt zich in een crisis,” zegt hij.

Een verschuivend landschap
De Antwerpse diamantindustrie staat onder aanzienlijke druk en verliest terrein aan Dubai, een concurrerende diamantstad zonder Russische restricties. De verschuiving is ook nadelig voor Afrikaanse producenten, die mogelijk geconfronteerd worden met een onderwaardering van hun grondstoffen. Antwerpen, stelt Reyniers, kan een sleutelrol spelen in het tegengaan van dergelijke praktijken.

Voor AWDC ligt er veel werk in het verschiet. Karen Rentmeesters nam enkele maanden geleden de leiding over, na het plotselinge vertrek van voormalig CEO Ari Epstein in april te midden van interne onenigheid over de boycot van Russische diamanten. Hoewel verandering vaak weerstand oproept, erkent Tassignon: “Alle verandering brengt uitdagingen met zich mee.”

Bent u op zoek naar een investering of een tweede thuis? Wil je meer weten over de financieringsmogelijkheden en actuele projecten met aantrekkelijke betaalplannen? 

LXRY Properties heeft een selectie van exclusieve investeringsmogelijkheden. LXRY Properties heeft een selectie van exclusieve investeringsmogelijkheden.
Benieuwd naar de beste deals?  

KLIK HIER en schrijf je in!

🚀 Short-term rentals in Dubai = maximaal rendement, minimaal gedoe.

Neem gerust contact met ons op!